Sonata Kreutzerowska – Lew Tołstoj

Sonata Kreutzerowska – Lew Tołstoj

„Sonata Kreutzerowska” to nowela Lwa Tołstoja, opublikowana w 1889 roku. Jest to jedno z najbardziej kontrowersyjnych dzieł pisarza, które wywołało burzę dyskusji i krytyki w Rosji i na świecie. Nowela opowiada o Pozdnyszewie, mężczyźnie zgorzkniałym i zazdrosnym, który po latach małżeństwa zabija swoją żonę, przekonany o jej niewierności. Tołstoj w swojej opowieści stawia pytania o naturę miłości, zazdrości, małżeństwa i seksualności, a także o rolę religii i moralności w życiu człowieka.

Geneza i Kontekst

„Sonata Kreutzerowska” powstała w kontekście głębokiego kryzysu duchowego, który przeżywał Tołstoj w latach 80. XIX wieku. Pisarz, znany ze swoich poglądów religijnych i moralnych, zaczął kwestionować tradycyjne wartości i instytucje, w tym małżeństwo. W noweli wyraża swoje wątpliwości dotyczące monogamicznego związku, który uważa za źródło cierpienia i zazdrości. Tytuł noweli nawiązuje do sonaty skrzypcowej Beethovena, którą Pozdnyszew słucha podczas podróży pociągiem, a która wzbudza w nim bolesne wspomnienia i rozmyślania o swojej żonie.

Tematyka i Motywy

• Miłość i Zazdrość: Tołstoj przedstawia miłość jako siłę destrukcyjną, która może prowadzić do zazdrości, nienawiści i przemocy. Pozdnyszew, zgorzkniały i zazdrosny, staje się ofiarą swoich własnych demonów, które prowadzą go do tragedii.
• Małżeństwo i Seksualność: Tołstoj krytykuje tradycyjne pojmowanie małżeństwa jako instytucji opartej na własności i kontroli. W noweli przedstawia małżeństwo jako więzienie, które ogranicza wolność i prowadzi do cierpienia. Pisarz kwestionuje również seksualność, widząc w niej źródło pożądania i zazdrości.
• Religia i Moralność: Tołstoj w „Sonacie Kreutzerowskiej” stawia pytania o rolę religii i moralności w życiu człowieka. Pozdnyszew, choć wierzący, nie znajduje pocieszenia w religii, a jego czyny świadczą o braku moralności.

Interpretacje i Kontrowersje

„Sonata Kreutzerowska” wywołała wiele kontrowersji i dyskusji. Niektórzy krytycy zarzucali Tołstojowi moralizatorski ton i przesadną krytykę małżeństwa. Inni doceniali jego odwagę w stawianiu niewygodnych pytań i wnikliwą analizę ludzkiej psychiki. Nowela była zakazana w Rosji przez wiele lat, a jej treść nadal budzi emocje i kontrowersje.

Wpływ na Kulturę

„Sonata Kreutzerowska” miała znaczący wpływ na kulturę. Zainspirowała wielu pisarzy i artystów, którzy podejmowali w swoich dziełach tematykę miłości, zazdrości i seksualności. Nowela stała się również inspiracją dla wielu filmów i sztuk teatralnych.

Podsumowanie

„Sonata Kreutzerowska” to nowela, która do dziś budzi emocje i kontrowersje. Tołstoj w swoim dziele stawia pytania o naturę miłości, zazdrości, małżeństwa i seksualności, a także o rolę religii i moralności w życiu człowieka. Nowela jest pełna dramatyzmu i psychologicznego napięcia, a jej treść nadal jest aktualna i inspiruje do refleksji nad ludzką naturą.